30 dec 2009

Herdenking Lemmer 8-1-1945/2010

Aanvaring in oorlogstijd

Scheepsramp met de Lemmerboten door leerlingen van De Wynbrekker

Scheepsramp met de Lemmerboten door leerlingen van De Wynbrekker

Op 8 januari wordt in Lemmer een scheepsramp uit 1945 herdacht. In de nacht van 8 op 9 januari 1945 voeren op het IJsselmeer de twee Lemmerboten Jan Nieveen en Groningen IV op elkaar. Door de oorlogsomstandigheden voeren de beide schepen verduisterd. Je las er al meer over op deze site, want mijn oma was een van de overlevenden van dit drama. Het komt voor in mijn boek De boot naar Lemmer.

Dertien doden

Bij deze ramp kwamen echter ook dertien mensen om het leven. Ook mijn oma had kunnen verdrinken; daarom raakt het verhaal van deze mensen mij zo. Zij zaten opgesloten achter een deur die niet meer op tijd open te breken was. Terwijl de meeste mensen nog konden overspringen van de zinkende Groningen IV op de Jan Nieveen, zonken zij met het schip het ijskoude water in.

Toen ik me voor mijn boek verdiepte in dit vreselijke verhaal, dat buiten Friesland niet zo bekend is, kreeg ik de behoefte een herdenking voor hen te organiseren.
Kort na de oorlog was het niet zo gebruikelijk om de wat ‘kleinere’ gebeurtenissen te herdenken. De grotere herdenkingen omvatten alles en iedereen. Het is een ontwikkeling van de laatste 10, 15 jaar, dat er steeds meer aandacht is voor heel persoonlijke verhalen. Daarbij natuurlijk ook geschiedenissen die nog door overlevenden zelf verteld kunnen worden.

Verhalen van tijdgenoten

Van het ongeluk met de Lemmerboten waren veel overlevenden die het konden navertellen. Maar er zijn er niet veel meer van in leven. Twee mensen die deze tijd zelf hebben meegemaakt, zullen de herdenking met hun eigen verhaal kleur geven.
Antoon Beljon zorgde ervoor dat in de rampnacht een vluchteling net op tijd ongezien het schip op kwam. Deze jongen stond de volgende dag weer geschokt en onderkoeld op de kade in Lemmer.
Loek Groenteman was een van de joodse kinderen die in Friesland onderdoken. Hij nam het initiatief voor een monument in Echten, uit dankbaarheid voor het redden van zijn leven in die jaren.

Cultureel programma 8 januari

De herdenking is een bescheiden culturele avond.
De waargebeurde verhalen staan centraal. Ikzelf zal een paar fragmentjes uit mijn boek voorlezen. Dichter Job Degenaar zal tijdens de avond enkele gedichten voordragen, waaronder één dat hij speciaal voor deze herdenking schrijft: De nachtboot naar Lemmer vaart uit; Job Degenaar, januari 2010.

De groepen 7/8 van de Oosterzeese basisscholen presenteren hun weergave van de ramp via een tekenproject. Ook zal er een lesbrief over de verschillende verhalen in De boot naar Lemmer worden gepresenteerd, die gebruikt kan worden in de laatste groepen van basisscholen in de aanloop naar 4 en 5 mei.
De avond wordt muzikaal omlijst door muziekschool It Toanhûs.

  • Plaats en tijd: Theater De Hege Fonnen, Betelgeuze 2, 8531 MV Lemmer; tel. (0514) 564624

De avond wordt georganiseerd door de gemeente Lemmer (burgemeester Dick Stellingwerf), de Openbare bibliotheek Lemmer (Baukje Meetsma, bibliothecaris) en cultureel centrum De Hege Fonnen. Het tekenproject werd begeleid door Simone van den Berg van Kwast.

6 Responses

  1. W.F.de Jong

    Naar aanleiding van het krantenartikel “Aanvaring in oorlogstijd” en de herdenking van de slachtoffers in Lemmer reageer ik op dit artikel. Zeer waarschijnlijk zijn de twee vrouwen, die bij ons een nacht te gast waren, bij deze ramp omgekomen.
    Ik was nog wel heel jong, 9 jaar, maar toch weet ik hier nog van. Twee vrouwen kwamen vrij laat bij ons aanbellen met de vraag om onderdak voor één nacht. Het was erg koud en ze waren veel te licht gekleed. Er werd heel erg gewaarschuwd geen onderdak te verlenen, want er waren mensen, die het om diefstal begonnen was. Mijn vader was ondergedoken. Mijn moeder nam het risico en verleende gastvrijheid. Er werd ook nog een maaltijd klaargemaakt voor zover het mogelijk was.
    Één van de vrouwen had geen winterkleding. Mijn moeder had nog een extra tweede jas in de kast hangen en deze werd meegegeven. Veel later hoorden we van het zinken van een schip. Onze gasten zouden met de Lemsterboot naar Amsterdam. Ook hoorden we dat veel mensen verdronken waren en zeer waarschijnlijk ook onze gasten. Dit werd met de buren besproken. Reactie van de buurvrouw en een zeer woedende reactie van mijn moeder : “Wat jammer van die jas!”
    Nu zijn de namen opgelezen van de mensen die bij de aanvaring zijn omgekomen. Waar ik heel benieuwd naar ben of het bekend zou zijn, wie bij ons overnacht hebben en of dat nog te achterhalen is.

  2. Geachte heer, mevrouw De Jong, wat een interessant verhaal stuurt u me nu.
    Ik ben niet gaan zoeken naar evt. nabestaanden van de mensen die zijn omgekomen. Dat zou een heel intensieve en vermoedelijk ingewikkelde speurtocht worden. Dat de namen van de slachtoffers bekend zijn vond ik al heel wat…
    Ik kan me voorstellen dat je wellicht via onderzoek bij de gemeente Amsterdam kunt achterhalen wie daar gewoond heeft. Maar zeker is het niet, en deze mensen konden wel overal in Nederland gewoond hebben. Helaas kan ik u hierbij niet helpen, het spijt me.
    Heel misschien krijgt u er via deze weg nog reactie van anderen op? Je weet maar nooit.

    Ik wijs u ook nog op de site van Roelof Stevens met een onderdeel over de Lemmerboten. Hier kunt u ook berichten achterlaten. Deze site is veel bekender dan de mijne en wellicht vindt u daar mensen die u meer kunnen vertellen. http://www.roelofstevens.nl/lemmerboot/berichten.html
    Dank u wel dat u dit verhaal met me wilde delen. Met beste groet, Sieneke

  3. Ab Jansen

    Geachte Mevrouw, denkt u (met mij) dat ” Nachtboot naar Lemmer” van Age Scheffer geschreven is naar aanleiding van de botsing van twee Lemmerboten in de nacht van 8 op 9 januari 1945? Gaarne uw mening. Met vr. groet, Ab Jansen, Ouddorp (ZH).

  4. Beste Ab Jansen, ik weet het natuurlijk niet zeker, maar het zou goed kunnen. In elk geval komt de ramp erin voor. Of het boek nu naar aanleiding van die ramp geschreven is, weet ik niet. Het is een roman met meerdere verhaallijnen en de botsing is daar één van, dus wie weet wat voor Age Scheffer het belangrijkste thema is geweest?
    Met hartelijke groet, Sieneke de Rooij

  5. geachjte mw de Rooij.
    Zo in de maand mei komt steeds de nachtboot naar Lemmer in mijn gedachten.
    Mijn broer C.J. Sunnotel was een van de overledene maar ik kan hem niet meer voor de geest halen.Ik was 4 jaar oud toen hij verdronk. Via internet ben ik uw te weten gekomen.
    Ik heb uw boek gelezen. Een aangrijpend verhaal. Ik heb nog een broer die inmiddels 85 jaar oud is en die veel met zijn broer naar Friesland is geweest voor voedsel.Zij kwamen in Idskehuizen (fam. Hoekstra) en Hommerts.Ik zelf heb,toen ik ca 16 jaar oud was, bij een familie in Hommerts gelogeerd. Zij woonden t.o. de grote kerk in Hommers (zie uw boek).
    Ik ben toen ook met de boot overgevaren.

    Vele omschrijvingen in uw boek kan ik zeer duidelijk bevatten en ik zalk uw boek onder de aandacht van mijn kinderen brengen.

    Met vriendelijke groet.

    Ton Sunnotel

    1. Sieneke

      Geachte heer Sunnotel,
      wat interessant om van u te horen, dank voor uw aardige reactie op mijn boek!
      Ik krijg nog steeds veel verhalen van mensen zoals uw broer en mijn vader te horen. Zo velen herinneren zich hun tocht, die tijd, het schip. Wat een groot verlies voor uw familie, dat uw broer is verdronken. Ik herkende meteen de naam in de aanhef van uw mail.
      Fijn dat ik ook voor uw familie iets aan het bewaren van dit verhaal heb kunnen bijdragen.
      Met heel hartelijke groet, Sieneke

Leave a Reply to Ab Jansen Cancel Reply